Jen japoński osłabił się na rynkach azjatyckich w poniedziałek na początku tygodnia, handlując w stosunku do koszyka głównych i drugorzędnych walut, osiągając wartość ujemną wobec dolara amerykańskiego i obniżając się z trzytygodniowego maksimum, ponieważ japoński rząd zignorował presję USA na Bank Japonii, aby ten podniósł stopy procentowe.

Ponieważ szanse na podwyżkę stóp procentowych o 25 punktów bazowych przez Bank Japonii we wrześniu wciąż są niepewne, rynki czekają na dalsze dowody, które wyjaśnią ścieżkę normalizacji japońskiej polityki pieniężnej w pozostałej części roku.

Przegląd cen

• Dzisiejszy kurs wymiany jena japońskiego: dolar wzrósł w stosunku do jena o około 0,3% do (147,58¥), od dzisiejszej ceny otwarcia wynoszącej (147,15¥), osiągając najniższy poziom (147,08¥).

• Jen zakończył piątkową sesję wzrostem o około 0,45% w stosunku do dolara, co oznacza trzeci wzrost w ciągu czterech dni i zbliża się do trzytygodniowego maksimum na poziomie 146,21 jenów. Wsparciem dla tej waluty są mocne dane dotyczące wzrostu gospodarczego w Japonii w drugim kwartale tego roku.

• Jen zanotował w zeszłym tygodniu tygodniowy wzrost o 0,4% w stosunku do dolara. Był to trzeci tygodniowy wzrost w ciągu ostatniego miesiąca, spowodowany rosnącymi oczekiwaniami na obniżkę stóp procentowych w USA we wrześniu.

Presja USA

Japoński rząd pod koniec ubiegłego tygodnia zignorował rzadkie i bezpośrednie komentarze Sekretarza Skarbu USA Scotta Bessenta, który stwierdził, że Bank Japonii „opóźnia się” w swojej polityce pieniężnej. Uwagi te najwyraźniej miały na celu wywarcie presji na bank centralny, aby podniósł stopy procentowe.

Japońskie stopy procentowe

• Rynek wycenia obecnie na około 40% prawdopodobieństwo, że Bank Japonii podniesie stopy procentowe o 25 punktów bazowych na swoim wrześniowym posiedzeniu.

• Aby ponownie ocenić te szanse, inwestorzy czekają na dodatkowe dane dotyczące inflacji, bezrobocia i płac w Japonii.

• Z protokołów z czerwcowego posiedzenia w sprawie polityki pieniężnej wynika, że niektórzy członkowie zarządu Banku Japonii stwierdzili, że bank centralny rozważy wznowienie podwyżek stóp procentowych, jeśli napięcia handlowe ustąpią.

Ceny złota utrzymały się na stabilnym poziomie w piątkowych notowaniach, podczas gdy dolar amerykański osłabił się względem większości głównych walut, a rynki oceniały najnowsze dane dotyczące inflacji w USA.

Opublikowane dziś dane pokazują, że sprzedaż detaliczna wzrosła w lipcu o 0,5% w ujęciu miesięcznym, co jest zgodne z oczekiwaniami, co wskazuje na stabilność wydatków konsumenckich w USA pomimo wysokich ceł.

Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Michigan wykazało również, że wskaźnik nastrojów amerykańskich konsumentów spadł w sierpniu do 58,6 punktów z 61,7 w lipcu, co oznacza pierwszy spadek od czterech miesięcy.

Wczorajsze dane rządowe pokazały, że wskaźnik inflacji cen producentów w USA wzrósł w lipcu o 0,9% w ujęciu miesięcznym, przekraczając prognozy analityków zakładające wzrost o 0,2%.

Podobne dane z USA opublikowane wcześniej w tym tygodniu pokazały, że roczna stopa wzrostu wskaźnika cen konsumpcyjnych w lipcu pozostała na stabilnym poziomie 2,7%, co jest wartością niższą od oczekiwań zakładających wzrost do 2,8%.

Inflacja bazowa — która nie uwzględnia zmiennych cen żywności i energii — wzrosła w lipcu do 3,1%, przekraczając oczekiwania na poziomie 3% i w porównaniu z 2,9% w czerwcu.

Według narzędzia FedWatch inwestorzy widzą obecnie 99% prawdopodobieństwo obniżki stóp procentowych przez Rezerwę Federalną o 25 punktów bazowych we wrześniu, w porównaniu do 94% wczoraj i 57% miesiąc temu.

Analitycy widzą również 61-procentowe prawdopodobieństwo kolejnej obniżki o 25 punktów bazowych w październiku, w porównaniu z 34% miesiąc temu, a także 51-procentowe prawdopodobieństwo podobnej obniżki w grudniu, w porównaniu z 25% miesiąc temu.

Tymczasem indeks dolara amerykańskiego spadł o 0,4% do 97,8 o godz. 20:02 GMT, po osiągnięciu maksimum na poziomie 98,2 i minimum na poziomie 97,7.

Na rynku towarowym cena spot złota utrzymywała się na poziomie ujemnym, wynoszącym 3380,9 USD za uncję, o godzinie 20:03 GMT, podczas gdy amerykańskie kontrakty terminowe na złoto odnotowały tygodniowe spadki na poziomie około 3%.

Wiosną 2024 roku białoruski rząd umieścił fabrykę podzespołów radiowych Manalit w Witebsku na liście „Republikańskiej Rady Honorowej” w uznaniu „wybitnych wyników gospodarczych”. Był to drugi rok z rzędu, w którym zakład otrzymał to wyróżnienie.

To wyróżnienie dla Manalitu — rosyjskiej fabryki na Białorusi — nastąpiło w momencie, gdy stała się ona kluczowym dostawcą niezawodnych podzespołów elektronicznych wykorzystywanych w pociskach rakietowych, radarach i samolotach używanych przez Rosję w wojnie z Ukrainą.

W ciągu pierwszych dwóch lat pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, która rozpoczęła się w lutym 2022 r., roczne zyski Manalitu wzrosły prawie sześciokrotnie, co wynikało niemal wyłącznie z eksportu sprzętu wojskowego do Rosji.

Historia Manalitu przypomina historię wielu zakładów przemysłu ciężkiego na Białorusi. Założony w czasach sowieckich jako główny producent kondensatorów ceramicznych, w latach 90. XX wieku stanął w obliczu poważnego kryzysu związanego ze spadkiem popytu. Do 2009 roku firma była bliska całkowitej likwidacji.

W 2011 roku ratunek i transformacja przyszły od byłego konkurenta, zakładu Kolon w Sankt Petersburgu w Rosji. Rosyjscy inwestorzy nabyli kontrolny pakiet 51% udziałów, czyniąc z Manalitu zagraniczną bazę produkcyjną rosyjskiego przemysłu zbrojeniowego.

Kondensatory zaprojektowane na wojnę

Firma Manalit specjalizuje się w produkcji niezwykle wytrzymałych wielowarstwowych kondensatorów ceramicznych dopuszczonych do użytku w zastosowaniach wojskowych i kosmicznych.

W listopadzie 2020 roku dyrektor zakładu Aleksandr Szumacher powiedział państwowej agencji informacyjnej BelTA: „Dziewięćdziesiąt siedem procent naszej produkcji trafia do rosyjskiego przemysłu obronnego”.

W 2024 roku szef witebskiego obwodowego komitetu wykonawczego Aleksandr Subotsin oświadczył, że zakład „działa systematycznie” i w ciągu ostatnich dwóch lat osiągnął wyniki, „które nie mogą nie zadowolić”.

Kondensatory te – takie jak seria K10-84 – nie są przeznaczone do elektroniki użytkowej. Są stosowane w systemach naprowadzania pocisków rakietowych, radarach, systemach walki elektronicznej i systemach kontroli jądrowej, gdzie awaria może oznaczać utratę misji lub broni.

Luka w sankcjach

Sankcje Zachodu nałożone na Rosję w 2014 r. po aneksji Krymu na Ukrainie zablokowały bezpośredni dostęp do zaawansowanej zachodniej elektroniki wykorzystywanej w celach wojskowych.

Białoruś nie była jednak objęta tymi ograniczeniami aż do 2022 roku. Przez prawie osiem lat Manalit wykorzystywał tę lukę, importując sprzęt i materiały z Europy i Stanów Zjednoczonych, a następnie wysyłając gotowe komponenty do Rosji w celu zastąpienia zakazanych części zachodnich.

Nawet dzisiaj, mimo sankcji UE i USA, Manalit może nadal kupować linie produkcyjne od słoweńskiej firmy KEKO, wyposażać je w japońskie panele sterowania Pro-face (należące do francuskiego Schneider Electric) i nadal zaopatrywać się w proszki metali szlachetnych z USA w celu produkcji kondensatorów.

Dowody wśród szczątków wojny

Według specjalisty z ukraińskiego Zarządu Wywiadu Obronnego (HUR), kondensatory K10-84 produkowane przez Manalit znaleziono w rosyjskich rakietach balistycznych Iskander, pociskach manewrujących Kalibr, pociskach manewrujących Ch-101 odpalanych z powietrza, pociskach przeciwlotniczych S-200 i S-300 oraz radarach zwalczania baterii Zoopark.

„W systemie ciśnieniowym pocisku Ch-101 wszystkie kondensatory i 80% układów elektronicznych są produkowane na Białorusi. W jednostkach sterujących pocisku Iskander z modelu 2024 prawie wszystkie kondensatory pochodzą z Manalitu” – powiedział specjalista.

Połączenia Kremla

Eksport firmy Manalit do Rosji odbywa się za pośrednictwem jednego dystrybutora: SpecElectronKomplekt (SpecEk), kluczowego dostawcy rosyjskiego Ministerstwa Obrony.

Dane celne uzyskane przez Radio Wolna Europa/Radio Swoboda i Białoruskie Centrum Śledcze pokazują, że między październikiem 2022 r. a marcem 2025 r. Manalit wysłał do SpecEk towary o wartości 43 mln USD — 96% z nich stanowiły kondensatory ceramiczne.

Firma SpecEk jest wpisana do zamkniętego rosyjskiego rejestru dostawców sprzętu obronnego, który obejmuje dostawców dla największych rosyjskich firm zbrojeniowych, takich jak:

Rostec: organizacja skupiająca 350 przedsiębiorstw zbrojeniowych realizująca 40% zamówień na potrzeby rosyjskiego państwa zbrojnego.

Almaz-Antey: producent systemów obrony powietrznej S-300, S-400, Buk i Tor.

KRET: systemy walki elektronicznej.

UAC: samoloty Su, MiG i Tupolew.

Tactical Missiles Corporation: precyzyjne pociski rakietowe, w tym Ch-101.

Uralwagonzawod: produkcja czołgów podstawowych.

Rosyjskie śmigłowce: śmigłowce szturmowe Mi-8, Ka-52 i Mi-35.

Zyski wojenne i sankcje

Przed wybuchem wojny na pełną skalę w 2022 roku, roczne zyski Manalit wynosiły około 1,4 miliona dolarów. Do 2024 roku zysk netto wzrósł do 6,2 miliona dolarów – o ponad 460% w ciągu pięciu lat.

Zakład zanotował rekordowe zyski w czasie najkrwawszego konfliktu w Europie od czasów II wojny światowej.

W maju 2023 roku Ukraina nałożyła sankcje na Manalit za „bezpośrednie ułatwianie rosyjskiej agresji militarnej”. UE i USA nie nałożyły natomiast żadnych sankcji, pozostawiając mu otwarty dostęp do zachodnich dostawców.

Uczyniło to Manalit w rzeczywistości „bramą sankcji” — białoruskim podmiotem prawnym przekazującym zachodnią technologię rosyjskiemu wojsku.

Od momentu, gdy w 2011 roku zakład znalazł się pod kontrolą Rosji, został on zmodernizowany przy użyciu zachodniego sprzętu, utrzymano otwarty dostęp do europejskich i amerykańskich surowców, uzyskano rosyjskie certyfikaty wojskowe i dostarczano kondensatory znalezione w pociskach rakietowych, które uderzyły w wiele ukraińskich miast.

Podczas gdy rządy krajów zachodnich kontynuują debatę nad nowymi sankcjami, kondensatory wyprodukowane w cichej białoruskiej fabryce nadal wędrują z linii montażowych w Witebsku do rosyjskich zakładów rakietowych — a ostatecznie trafiają w niebo nad Ukrainą.

Większość amerykańskich indeksów giełdowych spadła w piątkowej sesji, ale sam indeks Dow Jones wzrósł, odnotowując najwyższy poziom w historii.

Opublikowane dziś dane pokazują, że sprzedaż detaliczna wzrosła w lipcu o 0,5% w ujęciu miesięcznym, zgodnie z oczekiwaniami, co wskazuje na wysoką konsumpcję w USA pomimo wysokich ceł.

Wczorajsze dane rządowe pokazały, że amerykański indeks cen producenta wzrósł w lipcu o 0,9% w ujęciu miesięcznym, przekraczając oczekiwania analityków, którzy spodziewali się odczytu na poziomie 0,2%.

Podobne dane z USA opublikowane wcześniej w tym tygodniu pokazały, że tempo wzrostu amerykańskiego indeksu cen konsumpcyjnych w lipcu utrzymało się na poziomie 2,7%, co jest wartością niższą od oczekiwań zakładających wzrost do 2,8%.

Bazowy wskaźnik inflacji — który nie uwzględnia zmiennych cen żywności i energii — wzrósł w lipcu do 3,1%, przekraczając oczekiwania na poziomie 3% i wzrastając z 2,9% w czerwcu.

Według narzędzia FedWatch inwestorzy widzą obecnie 99-procentowe prawdopodobieństwo, że Rezerwa Federalna obniży stopy procentowe o 25 punktów bazowych we wrześniu, w porównaniu z 94% wczoraj i 57% miesiąc temu.

Analitycy widzą również 61-procentowe prawdopodobieństwo kolejnej obniżki o 25 punktów bazowych w październiku, w porównaniu z 34% miesiąc temu, oraz 51-procentowe prawdopodobieństwo podobnej obniżki w grudniu, w porównaniu z 25% miesiąc temu.

Jeśli chodzi o handel, do godziny 16:55 GMT indeks Dow Jones Industrial Average wzrósł o 0,4% (165 punktów) do 45 075 punktów, osiągając rekordowy poziom 45 203 punktów. Szerszy indeks S&P 500 spadł o 0,3% (18 punktów) do 6450 punktów, a Nasdaq Composite spadł o 0,5% (103 punkty) do 21 507 punktów.